Panująca od kilku tygodni pandemia koronawirusa powoduje wiele utrudnień w prowadzeniu działalności gospodarczej. Niejednokrotnie prowadzi wręcz do zawieszenia czy zamknięcia prowadzonego przedsiębiorstwa. Wychodząc naprzeciw coraz trudniejszej sytuacji społecznej Rada Ministrów wprowadza kolejne ograniczenia, które utrudniają lub uniemożliwiają prowadzenie działalności gospodarczej. Z drugiej strony, aby ograniczyć negatywne skutki koronawirusa dla polskiej gospodarki, Sejm w dniu 20 marca 2020 przyjął nowelizację ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – tzw. „specustawę koronawirusową”. Ponadto w dniu 20 marca wprowadzony został, mocą rozporządzenia ministra zdrowia, stan epidemii, który obowiązuje na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Ustawa ta wprowadza szereg możliwości, z których mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy odnotowali spadek przychodów w związku z ogłoszeniem stanu epidemicznego, lub stanu epidemii.

1. Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą i nie zatrudniam pracowników – z jakich możliwości z „tarczy antykryzysowej” mogę skorzystać?

 Jeśli osoba prowadząca działalność gospodarczą osiąga z tego tytułu przychód nieprzekraczający 300% średniego wynagrodzenia (które obecnie wynosi 5.604,25 złotych), czyli nie przekraczający kwoty 15.196 złotych może ubiegać się o świadczenie postojowe. Warunkiem jego uzyskania jest zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej, które musi nastąpić po dniu 31 stycznia 2020 i być związane z panująca pandemią COVID-19, albo spadek przychodów o minimum 15% w stosunku do miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nastąpił spadek przychodów. Złożenie wniosku może nastąpić w miesiącu następnym po miesiącu, w którym przedsiębiorca odnotował spadek przychodów. Czyli przykładowo składając wniosek w kwietniu 2020 spadek musi nastąpić w marcu tego w roku w stosunku do lutego br.

Świadczenie postojowe przysługuje na okres trzech miesięcy i wynosi 80% minimalnego wynagrodzenia, lub 50% minimalnego wynagrodzenia – dla osoby rozliczającej się w postaci karty podatkowej i nie będącej czynnym podatnikiem podatku VAT. Ponadto w przypadku, gdy przedsiębiorca prowadzi działalność na podstawie umów cywilnoprawnych i z tego tytułu uzyskuje przychód w wysokości nieprzekraczającej 50% minimalnego wynagrodzenia – świadczenie postojowe przysługuje w wysokości sumy uzyskiwanych przychodów. Przedsiębiorca ma obowiązek prowadzenia działalności przez okres, na jaki przyznano świadczenie postojowe oraz przez czas odpowiadający temu okresowi po zakończeniu wypłacania świadczenia postojowego. Wniosek na formularzu RSP-D składa się do ZUS w formie papierowej listem lub przez wrzucenie wniosku do specjalnej skrzynki w oddziale ZUS lub elektronicznie za pośrednictwem platformy PUE ZUS. Świadczenie postojowe jest wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT).

Zespół naszej Kancelarii może pomóc Państwu w prawidłowym wypełnieniu tych wniosków.

Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może ubiegać się o zwolnienie z obowiązku płacenia składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe, dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy za okres od 1 marca do 31 maja 2020. Warunkiem uzyskania zwolnienia jest niezaleganie z zapłatą składek na ubezpieczenie, prowadzenie działalności gospodarczej przed dniem 1 lutego 2020 oraz jej niezawieszenie. Ponadto przychód z tej działalności, w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku, nie może przekraczać kwoty 15.196 złotych. Wniosek można złożyć do 30 czerwca 2020 na formularzu RDZ.

Zespół naszej Kancelarii może pomóc Państwu w prawidłowym wypełnieniu tych formularzy.

Nie ma przy tym przeszkód, aby przedsiębiorca równocześnie pobierał świadczenie postojowe i był zwolniony z odprowadzania składek. Beneficjentem tych świadczeń może być również przedsiębiorca korzystający z tzw. „ulgi na start”, czyli obniżenia wysokości składek przez pierwsze sześć miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może ponadto ubiegać się o dofinansowanie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, których dysponentem jest Powiatowy Urząd Pracy. Wniosek składa się do Powiatowego Urzędu Pracy właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia naboru tych wniosków. Warunkiem uzyskania dofinansowania jest odnotowanie spadku obrotów gospodarczych z dowolnie wskazanych dwóch kolejnych miesięcy 2020 roku w stosunku do analogicznych dwóch miesięcy roku poprzedniego o minimum 30%. Wielkość dofinansowania kosztów prowadzenia działalności uzależniona jest od odnotowanego spadku obrotów:

– spadek obrotów o 30 – 49% – dofinansowanie na poziomie 50% minimalnego wynagrodzenia

– spadek obrotów o 50 – 79% – dofinansowanie na poziomie 70% minimalnego wynagrodzenia

– spadek obrotów o 80% i więcej – dofinasowanie na poziomie 90% minimalnego wynagrodzenia.

Dofinansowanie kosztów prowadzenia działalności przyznawane jest niezależnie od innych form wsparcia przedsiębiorców. Można pobierać zarówno dofinansowanie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, jak i świadczenia wypłacane przez ZUS. Dofinansowanie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych można pobierać niezależnie od korzystania z tzw. „ulgi na start”. Zespół naszej Kancelarii z chęcią pomoże Państwu w prawidłowym wypełnieniu wniosków o wszystkie opisane wyżej formy wsparcia.

2. Zatrudniam do 9 pracowników – co oferuje mi „tarcza antykryzysowa”?

 Jednym z dostępnych rozwiązań jest możliwość uzyskania zwolnienia z obowiązku odprowadzania składek na ZUS. Przedsiębiorca może ubiegać się o zwolnienie z obowiązku płacenia składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe, dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy za okres od 1 marca do 31 maja 2020. Warunkiem uzyskania zwolnienia jest niezaleganie z zapłatą składek na ubezpieczenie, prowadzenie działalności gospodarczej przed dniem 1 lutego 2020 i niezawieszenie jej. Wniosek można złożyć do 30 czerwca 2020 na formularzu RDZ. Zespół naszej Kancelarii może pomóc Państwu w prawidłowym wypełnieniu tego wniosku i uzyskaniu zwolnienia.

Pracodawca będący mikro przedsiębiorcom tzn. zatrudniający do 9 pracowników, może ubiegać się o dofinansowanie kosztów wynagrodzeń pracowników. Warunkiem uzyskania dofinansowania jest prowadzenie działalności gospodarczej przed dniem 1 marca 2020 i odnotowanie spadku obrotów gospodarczych z dwóch kolejnych miesięcy 2020 roku w porównaniu z tymi samymi dwoma miesiącami roku 2019 na poziomie minimum 30%. Wysokość dofinansowania zależy od poziomu odnotowanego spadku obrotów:

– minimum 30% – dofinasowanie w wysokości 50% wynagrodzenia wraz z kosztami ubezpieczenia, nie więcej niż 50% minimalnego wynagrodzenia powiększone o koszty ubezpieczenia

– minimum 50% – dofinasowanie w wysokości 70% wynagrodzenia wraz z kosztami ubezpieczenia, nie więcej niż 70% minimalnego wynagrodzenia powiększone o koszty ubezpieczenia

– minimum 80% – dofinansowanie w wysokości 90% wynagrodzenia wraz z kosztami ubezpieczenia, nie więcej niż 90% minimalnego wynagrodzenia powiększone o koszty ubezpieczenia

W przypadku pracownika, na wynagrodzenie którego zostało pobrane dofinansowanie, nie może on podlegać zwolnieniu przez okres, na który dofinansowanie zostało przyznane i dalszy okres równy temu pierwszemu. Oznacza to, iż przypadku skorzystania z dofinansowania na wynagrodzenie pracowników na okres np. trzech miesięcy, pracodawca nie może zwolnić pracowników objętych dofinansowaniem przez łącznie sześć miesięcy – trzy miesiące pobierania dofinansowania i kolejne trzy miesiące następujące po okresie pobierania świadczenia.

Wniosek o dofinansowanie należy kierować do powiatowego urzędu pracy, właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności, w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia naboru wniosków. Formularze wniosków są udostępnione przez poszczególne urzędy pracy. Nasza Kancelaria może pomóc Państwu w ich prawidłowym wypełnieniu.

Ponadto, mikro przedsiębiorca może ubiegać się o dofinansowanie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej. Dofinansowanie takie wypłaca starosta po zawarciu umowy z przedsiębiorcą. Dofinansowanie ma formę pożyczki w kwocie do 5.000,00 złotych. Pożyczka ta może zostać umorzona w przypadku utrzymania poziomu zatrudnienia przez okres 3 miesięcy od dnia jej udzielenia. Oprocentowanie pożyczki wynosi 2,75%. Umowa pożyczki zawierana jest na okres do 12 miesięcy. Na okres pierwszych trzech miesięcy udziela się karencji w spłacie rat kapitałowych i odsetkowych. Z chęcią pomożemy Państwu wypełnić wnioski o dofinansowanie kosztów prowadzenia działalności.

3. Możliwości zawarte w „tarczy antykryzysowej”, dostępne niezależnie od wielkości prowadzonego przedsiębiorstwa

Pracodawca, u którego wystąpił przestój, może zmniejszyć wymiar czasu pracy pracowników – wielkość etatów – o 0,2 etatu, ale nie więcej niż do 0,5 etatu. Za wystąpienie przestoju uznaje się spadek obrotów gospodarczych w miesiącu poprzedzającym dzień złożenia wniosku na poziomie:

– minimum 15% z dwóch dowolnie wybranych kolejnych miesięcy 2020 roku w porównaniu z tymi samymi miesiącami 2019 roku, lub

– minimum 25% – z miesiąca na miesiąc – bierze się pod uwagę miesiąc poprzedzający dzień złożenia wniosku i miesiąc wcześniejszy.

Zmniejszenie wymiaru czasu pracy dokonuje się w porozumieniu zawartym z przedstawicielami pracowników. Jeśli u pracodawcy działa zakładowa organizacja związkowa, to tą organizację uznaje się za kompetentną do zawarcia takiego porozumienia. Jeśli u pracodawcy działa kilka organizacji związkowych to porozumienie zawiera się z organizacjami reprezentatywnymi w myśl przepisów ustawy o związkach zawodowych. Jeśli u pracodawcy nie działa żadna organizacja związkowa, porozumienie zawiera się z reprezentacją pracowników wyłonioną w celu zawarcia tego porozumienia. Kopię tego porozumienia przesyła się do właściwego, okręgowego inspektora pracy w terminie 5 dni do daty zawarcia.

Pracodawca może również w drodze porozumienia ograniczyć dobowy wymiar nieprzerwanego odpoczynku do nie mniej niż 8 godzin na dobę. Możliwe jest również ograniczenie nieprzerwanego tygodniowego wypoczynku do nie mniej niż 32 godzin, które obejmują również 8 godzin nieprzerwanego wypoczynku dobowego. W przypadku skrócenia dobowego nieprzerwanego odpoczynku, pracodawca zobowiązany jest udzielić pracownikowi dodatkowego czasu wolnego, liczonego jako równica między 11 godzinami nieprzerwanego wypoczynku, a skróconym, dobowym nieprzerwanym wypoczynkiem pomnożona przez ilość dni, w których dokonano skrócenia dobowego wypoczynku pracownika. Udzielenie dodatkowego czasu wolnego, w postaci skrócenia czasu pracy w niektóre dni lub przyznania dni wolnych od pracy, powinno nastąpić w terminie 8 tygodni od dnia, w którym skrócono czas dobowego nieprzerwanego wypoczynku. Jako Zespół Kancelarii z chęcią pomożemy państwu w wypracowaniu najlepszych porozumień, które pozwolą na kontynuację prowadzenia działalności z jednoczesnym utrzymaniem dotychczasowego poziomu zatrudnienia.

Istnieje również możliwość zawarcia porozumienia o wprowadzeniu systemu równoważnego czasu pracy, w którym możliwe jest wydłużenie dobowej normy czasu pracy, do nie więcej niż 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 12 miesięcy. Przedłużony wymiar czasu pracy równoważy się skróconym wymiarem czasu pracy w inne dni lub dniami wolnymi od pracy w danym okresie rozliczeniowym.

Dopuszczalne jest również zawarcie z pracownikami porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudniania niż te wynikające z umów o pracę. Porozumienia takie zawiera się z każdym pracownikiem indywidualnie.

Zespół naszej Kancelarii oferuje pomoc w negocjowaniu i sporządzaniu projektów porozumień zawieranych zarówno z indywidualnymi pracownikami, jak i z całą ich reprezentacją.

„Tarcza antykryzysowa” zwalnia najemców i dzierżawców lokali oraz wysp handlowych w galeriach handlowych o powierzchni minimum 2.000 metrów kwadratowych z obowiązku płacenia czynszu w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia sprzedaży w tych miejscach. Warunkiem zwolnienia jest przekazanie wynajmującemu – właścicielowi galerii handlowej – pisemnego zobowiązania do trwania umowy najmu przynajmniej przez okres odpowiadający okresowi zakazu handlu. Przedłużenie umowy najmu lub dzierżawy odbywa się na dotychczasowych warunkach. Oświadczenie najemcy powinno mieć formę pisemną. Jako

Zespół Kancelarii możemy pomóc Państwu zarówno w sformułowaniu takich oświadczeń, jak i w negocjacjach z wynajmującymi lokale i powierzchnie handlowe.

W przypadku użytkowników lokali na podstawie umowy użytkowania wieczystego – termin płatności opłaty za rok 2020 został, na podstawie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 i innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, przedłużony do 30 czerwca 2020 zastrzeżeniem, iż może on zostać dodatkowo przesunięty w drodze rozporządzenia Rady Ministrów.

Przedłużony został również termin na opłacenie podatku od osób fizycznych (PIT) i osób prawnych (CIT). W przypadku niezapłacenia zobowiązania podatkowego za rok 2019 w terminie do 30 kwietnia 2020, możliwe jest odprowadzenie podatku do dnia 31 maja 2020. Wniesienie opłaty w tym terminie traktowane jest jako złożenie czynnego żalu i nie skutkuje naliczeniem odsetek za opóźnienie.

Organizatorzy wystaw, widowisk, wydarzeń sportowych i innym imprez, które zostały odwołane z powodu rozprzestrzeniania się koronawirusa, którzy rozwiązali umowy z klientami, mają obowiązek zwrócić opłaty wniesione przez tych klientów. Termin zwrotu wynosi 180 dni od dnia, w którym nastąpiło rozwiązanie umowy. Zwrot opłaty może zostać zastąpiony wydaniem vouchera uprawniającego do skorzystania z usług oferowanych przez organizatora odwołanego wydarzenia. Wartość vouchera nie może być niższa niż wartość opłaty wniesionej za uczestnictwo w odwołanym wydarzeniu. Nasza Kancelaria chętnie pomoże Państwu w takim poprowadzeniu rozmów z klientami, który pozwoli na uniknięcie długotrwałych sporów i umożliwi powrót do normalnego funkcjonowania przedsiębiorstw organizujących imprezy masowe w tym klubów sportowych.

Procedowana jeszcze przez Sejm nowelizacja specustawy koronawirusowej wprowadzi również zmiany do Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z projektowanymi przepisami zebrania organów kolegialnych spółek kapitałowych (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej) będą mogły odbywać się w formie zdalnej przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej[1]. Chodzi o takie organy, jak: zarząd, rada nadzorcza czy walne zebranie wspólników oraz akcjonariuszy. W formie elektronicznej będzie można również zorganizować zebranie obligatariuszy spółki. Jedynym warunkiem ma być brak wyraźnego zakazu przeprowadzenia zebrań w takiej formie zawartego w umowie lub statucie spółki. Dawniej tego typu zebrania mogły odbyć się na całym terytorium RP, ale wymagały fizycznej obecności zainteresowanych osób. Warto zaznaczyć, iż pomimo umieszczenia tych zmian w specustawie dotyczącej koronawirusa, przepisy te będą obowiązywać również po odwołaniu stanu epidemii wywołanego wirusem Sars-Cov-2.

4. Możliwości spoza „tarczy antykryzysowej” – dostępne dla każdego.

Przepisy prawa cywilnego przewidują kilka możliwości, przeciwdziałania niespodziewanym sytuacjom i zwalczania ich skutków, z których mogą skorzystać przedsiębiorcy i nie tylko. Istnieje możliwość dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa za wprowadzenie ograniczeń w przemieszczaniu się i prowadzeniu działalności gospodarczej. Podstawą takiego roszczenia będzie art. 417 §1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, iż za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Przepis ten zakresem regulacji obejmuje również zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Z przepisu tego wynika roszczenie o naprawienie szkody, którą powód postępowania poniósł w skutek działania, lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej.

W literaturze wskazuje się, iż przesłanką zastosowania art. 417 §1 Kodeksu cywilnego jest szkoda, którą ponosi obywatel, a która pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej. Szkoda ta może mieć postać straty lub nieuzyskania spodziewanych korzyści. Wykonywaniem władzy publicznej jest natomiast takie działanie organów państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, które w sposób władczy kształtuję sytuację jednostek, będących osobami fizycznymi lub prawnymi. Uchwalanie ustaw przez Sejm i Senat oraz wydawanie rozporządzeń przez Radę Ministrów i Ministra Zdrowia mieści się w zakresie wykonywania władzy publicznej. Podmioty te wykonują swoje kompetencje konstytucyjne, przez co oddziałują na sytuację jednostek. Odziaływanie to ma charakter władczy – jednostki nie mogą sprzeciwić się nakładanym ograniczeniom[2]. Jeśli więc uda się przedsiębiorcy, czy też innemu podmiotowi wykazać, iż w skutek nałożonych ograniczeń takich, jak zamknięcie galerii handlowych, czy zakaz organizacji imprez masowych poniósł on stratę, możliwe jest uzyskanie odszkodowania od Skarbu Państwa. Powodem w takich postępowaniach mogłyby być kluby sportowe, które na skutek działań organów państwa nie mogą organizować widowisk sportowych, czy przedsiębiorcy prowadzący działalność polegającą na sprzedaży towarów i usług w galeriach handlowych i innych miejscach, których działalność jest obecnie zakazana, lub ograniczona na skutek wprowadzonych przepisów prawa.

Zespół naszej Kancelarii oferuje możliwość poprowadzenia takiego postępowania w roli Państwa pełnomocników przed sądami wszystkich instancji.

Ponadto można rozważyć dochodzenie roszczenia na podstawie art. 4171 §4 Kodeksu cywilnego, który stanowi, iż jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania tego aktu, stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody. Niewprowadzenie stanu nadzwyczajnego w postaci stanu wyjątkowego lub stanu klęski żywiołowej, o których mowa w art. 228 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, może być traktowane jako niewydanie aktu prawnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa. Wprowadzenie stanu nadzwyczajnego pozwoliłoby ponadto skrócić drogę dochodzenia roszczeń wynikających z ograniczenia praw i wolności na skutek wprowadzenia stanu nadzwyczajnego[3]. Ustawa z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela wprowadza bowiem uproszczony, administracyjny tryb dochodzenia roszczeń z tytułu ograniczenia praw i wolności obywatelskich. Roszczenia takie w okresie stanu nadzwyczajnego rozstrzygane są przez wojewodę w drodze decyzji administracyjnych. Można również zastanowić się nad zakresem oraz podstawą prawną wprowadzenia, obowiązujących obecnie w Polsce ograniczeń. Ich zakres odpowiada bowiem raczej stanowi nadzwyczajnemu, o którym mowa w art. 228 Konstytucji RP, a nie stanowi epidemii, który reguluje ustawa z dnia 5 grudnia 2008 o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Mając na celu ochronę Państwa interesów, oferujemy poprowadzenie postępowania w oparciu zarówno o roszczenie z art. 417 §1, jak i 4171 §4 Kodeksu cywilnego przez członków Zespołu Kancelarii.

5. Nadzwyczajna zmiana stosunków i siła wyższa

Panująca od kilku tygodni sytuacja w znaczącym stopniu utrudnia prowadzenie działalności gospodarczej i nie tylko. Z prowadzeniem działalności gospodarczej wiąże się zawieranie, często z wyprzedzeniem, wielu umów i uzgodnień, których w dzisiejszej sytuacji nie można dotrzymać. Jeśli chcecie Państwo dowiedzieć się, z jakich instytucji prawnych, poza wyżej omówionymi, mogą Państwo w takiej sytuacji skorzystać, zapraszamy do zapoznania się z naszym wcześniejszym wpisem dotyczących instytucji siły wyższej i rebus sic stantibus. Wpis dostępny pod tym linkiem.

Skorzystanie z instytucji siły wyższej lub klauzuli rebus sic stantibus może odbyć się w formie negocjacji, lub postępowania sądowego. W obu przypadkach oferujemy pomoc doświadczonego zespołu pracowników Kancelarii, którzy w państwa imieniu doprowadzą do korzystnego ukształtowania stosunków prawnych i gospodarczych.

Mamy nadzieję, iż omówienie to pozwoli Państwo odnaleźć się w nowowprowadzanych przez polski parlament przepisach oraz innych rozwiązaniach, które umożliwiają utrzymanie działalności gospodarczej w czasie pandemii koronawirusa.

Zespół naszej Kancelarii chętnie pomoże Państwu w realizacji uprawnień wynikających z omówionych wyżej przepisów. Zapraszamy do kontaktu.

[1] https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/1463735,zdalne-posiedzenie-zarzadu-spolki-koronawirus.html dostęp z dnia 14.04.2020 godz. 12.50

[2] Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2016, s. 223

[3] https://www.prawo.pl/biznes/odszkodowania-za-ograniczenia-wprowadzane-wz-z-epidemia,499252.html?fbclid=IwAR3ClD4i7aORjnwc2RwYM1v5U32BJSWjz9ZVE0Z0ZULO0GNpYy_ODMGVhzs dostęp z dnia 14.04.2020