Sprawa Emiliano Sali wstrząsnęła Europą w 2019 roku. Wtedy to piłkarz miał zmienić klub i przejść z francuskiego FC Nantes do występującego wówczas w angielskiej Premier League Cardiff City FC. Kluby doszły do porozumienia co do kwoty transferu i piłkarz mógł udać się do nowego nowego miejsca pracy. Podróż przez Kanał la Manche odbyła się awionetką, a piłkarz przebywał na jej pokładzie jedynie z pilotem prowadzącym maszynę. W trakcie lotu utracono kontakt z samolotem, a po kilku dniach, w wodach Kanału odnaleziono ciała zawodnika oraz pilota[1].

Cardiff City odmówiło FC Nantes zapłaty kwoty odstępnego za Emiiliano Salę twierdząc, iż na skutek śmierci zawodnika, do transferu nie doszło, a więc angielski klub nie jest zobowiązany do pokrycia ustalonego ekwiwalentu. FC Nantes skierowało sprawę do postępowania przed Komitetem FIFA ds. Statusu Zawodników (Players’ Status Committee – FIFA PSC), który w orzeczeniu pojedynczego arbitra stwierdził, iż do transferu doszło, a więc przedstawiciel Premier League powinien zapłacić francuskiemu klubowi wynikającą z umowy pierwszą transzę odstępnego w kwocie 6 milionów euro (z 17 milionów, których domagało się FC Nantes).[2]

Postępowanie przed CAS

Z takim rozstrzygnięciem nie zgodzili się przedstawiciele walijskiego Klubu. Którzy skierowali odwołanie od decyzji pojedynczego arbitra FIFA PSC do Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu w Lozannie. Trybunał Arbitrażowy ds. Sportu w Lozannie (dalej jako: „CAS”) został powołany przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski w 1984 r. Trybunał ten dzięki swojej renomie uznawany jest przez większość federacji sportowych jako najwyższy organ jurysdykcyjny. Rozpatruje on spory pomiędzy uczestnikami rynku sportowego, które często w zawieranych przez siebie umowach wskazują CAS jako sąd właściwy do rozpatrywania sporów powstałych w toku ich wykonywania. Stanowi on też najwyższą instancję odwoławczą od decyzji wydanych przez organy właściwych organizacji sportowych, w tym FIFA PSC.

Poza wniesieniem odwołania, Cardiff City FC skierowało do CAS również pozew wzajemny domagając się od FC Nantes odszkodowania za nieprawidłowe wykonanie umowy oraz naruszenie dobrego imienia walijskiego klubu. Cardiff City FC wskazywało przy tym, iż FC Nantes ponosi częściową odpowiedzialność za śmierć piłkarza.

CAS oddalił w całości odwołanie wniesione przez Cardiff City FC. Podejmując taką decyzję, CAS wskazał, iż między stronami doszło do skutecznego zawarcia umowy transferowej, na podstawie, której Emiliano Sala zmienił swoją przynależność klubową i w chwili śmierci był już zawodnikiem Cardiff City FC. Równocześnie CAS nakazał pozwanym zapłacić powodom jedynie sumę sześciu milionów euro, a nie całą dochodzoną przez stronę francuską kwotę.[3]

Równocześnie CAS odrzucił pozew wzajemny wniesiony przez Walijczyków. CAS wskazał przy tym, iż jego właściwość do rozpoznania sporu powstałego pomiędzy Cardiff City FC, a FC Nantes wynika z postanowień regulaminów FIFA, które wskazują, iż CAS rozpatruje odwołania od decyzji wydanych przez FIFA PSC w tym przez pojedynczego arbitra FIFA DRC. Tego trybu postępowania nie można więc łączyć z rozpatrywaniem innych roszczeń (w tym wzajemnych) choćby były one związane z umową, do której odnosiła się zaskarżona decyzja FIFA PSC. CAS wskazał, iż roszczeń sformułowanych przez Cardiff City FC należy dochodzić w osobnym postępowaniu.

Podstawy rozstrzygnięcia

Takie rozstrzygnięcie wydaje się zgodne z zasadami słuszności, na których swoje orzeczenia (poza postanowieniami właściwych regulaminów) może opierać CAS. Statut CAS wskazuje bowiem, iż trybunał ten wydając swoje orzeczenia bierze pod uwagę postanowienia właściwych federacji sportowych, od organów, których pochodzą zaskarżone rozstrzygnięcia oraz właśnie zasady słuszności. CAS nie jest przy tym związany porządkiem prawnym żadnego konkretnego państwa, jedynie pomocniczo stosując prawo powszechnie obowiązujące w Szwajcarii.

Skoro kluby doszły do porozumienia i Nantes FC wyraziło zgodę na podróż Emiliano Sali do Walii, należy uznać, iż umowa transferowa została skutecznie zawarta, a więc FC Nantes należy się umówione wynagrodzenie. Równocześnie zapłata przez walijski klub całości dochodzonej kwoty (ok. 17 mln. euro) byłoby sprzeczne z zasadami słuszności. Celem umowy transferowej było bowiem korzystanie przez Cardiff City FC z usług Emiliano Sali w charakterze zawodnika. Cel ten z oczywistych względów nie mógł być realizowany. W zaistniałej sytuacji zasądzenie na rzecz FC Nantes pierwszej transzy gwarantowanego wynagrodzenia w wysokości 6 milionów euro wydaje się być rozstrzygnięciem zgodnym z zasadami słuszności.

Wyrok Federalnego Sądu Najwyższego Szwajcarii

 Wyroki CAS podlegają kontroli ze strony Federalnego Sądu Najwyższego Szwajcarii. Jest to rozwiązanie zgodne z zasadą kontroli sądownictwa polubownego przez sądy państwowe. Występuje ono również w Polsce, gdzie wyroki sądów polubownych mogą być zaskarżane do właściwego Sądu Apelacyjnego, a od niektórych wyroków wydanych przez Trybunał Arbitrażowy przy Polskim Komitecie Olimpijskim przysługuje skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.

Na tej zasadzie od wyroku CAS odwołało się Cardiff City FC, które wskazało, iż nieprawidłowym było rozstrzygnięcie CAS w zakresie w jakim trybunał ten odrzucił pozew wzajemny wniesiony wraz z odwołaniem przez Cardiff City FC. Ponadto walijski klub ponownie zakwestionował zasadność roszczenia głównego zgłoszonego przez FC Nantes w postępowaniu głównym.

Federalny Sąd Najwyższy Szwajcarii oddalił skargę Cardiff City FC i w całości utrzymał w mocy wyrok CAS.[4][5] Szwajcarski Sąd Najwyższy wskazał, iż wyrok CAS jest w pełni zgodny z art. 377 ust. 2 szwajcarskiego kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym pozew wzajemny w ramach postępowania przed sądem arbitrażowym jest dopuszczalne, jeśli dotyczy roszczenia objętego umową o arbitraż (klauzulą arbitrażową) obowiązującą między stronami.[6]

Roszczenia zgłoszone przez Cardiff City FC pozostawały co prawda w związku z roszczeniami zgłoszonymi przez FC Nantes jednak jako roszczenia o charakterze odszkodowawczym, a nie kontraktowym nie były roszczeniami „dotyczącymi” (concern) roszczeń zgłoszonych przez FC Nantes, o których mowa w art. 377 ust. 2 szwajcarskiego kodeksu postępowania cywilnego.

Ocena orzeczenia zapadłego w sprawie

 Roszczenia Cardiff City FC jako roszczenia o zadośćuczynienie (naprawienie szkody niemajątkowej polegającej na naruszeniu dóbr osobistych klubu) faktycznie nie stanowią roszczeń „dotyczących” żądań zgłoszonych przez FC Nantes w pozie głownym. Nie były również roszczeniami „dotyczącymi” umowy transferowej zawartej między stronami.

Ewentualna szkoda w dobrach osobistych Cardiff City FC powstała bowiem już po katastrofie, w której zginął Emiliano Sala oraz pilot, który siedział za sterami awionetki. Szkoda ta jest przy tym niezależna od ważności umowy transferowej zawartej między stronami. Pozostaje z nią w związku w tym zakresie, iż gdyby tej umowy nie zawarto, nie doszłoby do tragicznej w skutkach podróży nad Kanałem la Manche. Jednak to czy umowa transferowa jest ważna nie przesądza o tym kto ponosi winę za wystąpienie katastrofy, a co za tym idzie za późniejsze doniesienia o tym, że to Cardiff City FC odpowiadało za organizację podróży zawodnika z Francji na Wyspy Brytyjskie, co skutkować mogło naruszeniem dóbr osobistych walijskiego klubu.

Podkreślić należy, iż odrzucenie pozwu wzajemnego wniesionego przez Cardiff City FC w ramach postępowania przed CAS, nie zamyka Walijczykom drogi do dochodzenia tych roszczeń w ramach osobnego postępowania. Do odrzuconego pozwu nie ma bowiem zastosowania zasada powagi rzeczy osądzonej. Należy odróżnić pozew odrzucenie pozwu od jego oddalenia.  Na przeszkodzie dochodzeniu takich roszczeń, na obecnym etapie może stanąć jednak kwestia przedawnienia (w zależności od uregulowania okresu przedawnienia w prawie brytyjskim – właściwym dla miejsca wystąpienia szkody) bowiem od powstania szkody minęły już niemal cztery lata.

Odrzucenie jednak pozwu wzajemnego wniesionego przez Cardiff City FC przez CAS, którą to decyzję podtrzymał następnie szwajcarski Federalny Sąd Najwyższy ocenić należy jako prawidłową. Decyzja ta kończy wieloletnie postępowanie toczące się w sumie przed trzema różnymi organami. Nie kończy jednak w pełni sporu powstałego pomiędzy stronami, bowiem Cardiff City FC zapowiada, iż będzie dochodzić roszczeń zawartych w odrzuconym pozwie wzajemnym, przed właściwym sądem.

[1] https://eurosport.tvn24.pl/pilka-nozna/emiliano-sala-nie-zyje-cardiff-city-pozwie-nantes-o-odszkodowanie-po-smierci-pilkarza_sto9600519/story.shtml  [dostęp z dnia 2.07.2023]

[2] https://digitalhub.fifa.com/m/5ca26906b7b27420/original/zz1mucunt6ydvrzqrqdw-pdf.pdf  [dostęp z dnia 2.07.2023]

[3] https://www.tas-cas.org/fileadmin/user_upload/CAS_Media_Release_6594_Decision.pdf  [dostęp z dnia 2.07.2023]

[4] https://www.lawinsport.com/topics/item/swiss-federal-tribunal-examines-limits-on-fifa-psc-jurisdiction-in-the-emiliano-sala-case  [dostęp z dnia 2.07.2023]

[5] sygn. akt 4A_420/2022, wyrok z 30 marca 2023 roku

[6] https://fedlex.data.admin.ch/filestore/fedlex.data.admin.ch/eli/cc/2010/262/20230101/en/pdf-a/fedlex-data-admin-ch-eli-cc-2010-262-20230101-en-pdf-a-1.pdf  [dostęp z dnia 2.07.2023]